Cumhuriyet Halk Partisi’ne Güveniyoruz

Yeni Çek Kanununda Anayasamıza İnsan Hak ve Hürriyetlerine aykırı olan hükümleri gerek kürsüde gerek medyada her fırsatta dile getiren, Hukukun üstünlüğünü, Adaleti, İnsan hak ve Hürriyetlerini savunmayı öncelikli görev bilen Cumhuriyet Halk Partisi Genel Başkanı, Parti Grup Başkan vekilleri, Adalet Komisyon Üyeleri ve CHP Milletvekillerimize, Çek Mağdurlarına verdikleri destek ve duyarlılıkları için teşekkür ederiz.

YENİ ÇEK KANUNU ANAYASAYA AYKIRIDIR
5941 Sayılı Çek Kanunu, 20.12.2009 tarihili, 27438 sayılı resmi gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Yasanın 9. maddesinde 3167 Sayılı Çekle Ödemelerin Düzenlenmesi Ve Çek Hamillerinin Korunması Hakkında Kanun ile bu kanun hakkında değişiklik yapan 4814 Sayılı Yasanın geçici 5. maddeleri yürürlükten kaldırılmıştır.
Yürürlükten kalkan 3167 Sayılı Yasanın 16. maddesinde ÇEKİ KEŞİDE EDEN hesap sahipleri veya temsilcilerinin, çek karşılığının bulunmamasından dolayı cezalandırılacağı yolundaki hükme istinaden görülmekte olan kamu davası açılmıştır.
Bahsedilen 16. maddenin metni okunduğunda, KARŞILIKSIZ ÇEK KEŞİDE ETMEK FİİLİNİN TECZİYESİNİN ÖNGÖRÜLDÜĞÜ çok net bir biçimde anlaşılmaktadır.
Yürürlüğe giren 5941 Sayılı Yeni Yasanın 5. maddesinde ÇEKİN KARŞILIKSIZ İŞLEMİ YAPILMASINA NEDEN OLMAK EYLEMİNİN CEZALANDIRILMASININ ÖNGÖRÜLDÜĞÜ birinci fıkradan anlaşılmaktadır.
Yeni yasada eylemin failini belirlemek, tanımlamak çok geniş kapsamlı yapıldığından, aynı maddenin ikinci fıkrasında failin tanımlanması ihtiyacı hissedilmiş; HESAP SAHİBİNİN BİRİNCİ FIRKADA TANIMLANAN EYLEMİ İŞLEYECEK KİŞİ OLDUĞU VARSAYILARAK SAPTANMIŞTIR. Eğer hesap sahibi gerçek kişiyse bu gerçek kişi, hesap sahibi tüzel kişiyse ve eğer yönetim organı tarafından bir kişi bu konuda görevlendirilmişse o kişi, eğer görevlendirme yapılmamışsa yönetim organını oluşturan kişi veya kişilerin tamamı eylemden dolayı Ceza Hukuku açısından sorumlu tutulmuştur.
Ceza Hukuku ilkeleri ışığında ve bu düzenleme karşıında mevcut yargılamalar açısından aşağıdaki sonuçlar doğmaktadır.
1- Karşılıksız çek keşide etmek eyleminden dolayı açılan davalarda, 3167 Sayılı Yasa yürürlükten kalktığı için bu eylem nedeniyle ceza verilmesi mümkün değildir.
2- 5941 Sayılı Yeni Çek Kanunu yürürlüğe girmeden önce karşılıksız çıkan çekler nedeniyle, çekin karşılığını hazır bulundurmamak eylemi suç olmadığından yeni yasaya göre de ceza verilemez.
Çünkü, Anayasa’nın 38. maddesi aynen “ kimse işlediği zaman yürürlükte bulunan kanunun suç saymadığı bir fiilden dolayı cezalandırılamaz.”, keza Ceza Kanunu’nun 7. maddesinin birinci fıkrasında “işlendiği zaman yürürlükte bulunan kanuna göre suç sayılmayan bir fiilden dolayı kimseye ceza verilemez…” emredici hükümleri yer almaktadır.
Anayasanın ve Türk Ceza Yasası’nın genel bölümlerinde yer alan sarih bu hükümler karşısında davaya konu çekin karşılıksız çıktığı günde, çek hesabında karşılık bulundurmamak eylemi suç olmadığından, 5941 Sayılı Yasa yürürlüğe girmeden önce eylem işlendiğinden, sonradan yürürlüğe giren yeni yasa dolayısıyla mahkumiyet hükmü tesis edilemez.
Buna paralel olarak, 3167 Sayılı Yasa hükmü mülga olduğuna göre, mülga hüküm nedeniyle de mahkumiyet tesis edilemez.
Buradaki sorun, lehe olan bir yasanın uygulanması sorunu değildir. Çünkü 5941 Sayılı Yeni Yasa tamamıyla yeni bir suç ihdas etmekte, eski kanunda yer alan eylemler artık suç teşkil etmemektedir. Eğer öyleyse bile önceki yasa yürürlükten kalktığına göre, önceki yasa döneminde açılan davalar karara bağlanamaz.
İşlendiği anda, tanımlanmış bir suça giren eylem, daha sonra çıkan bir ceza kanunuyla tanımlanan yeni suça konu olsa da artık yeni tanımlama nedeniyle cezaya konu olamaz.
Çok net bir biçimde 3167 Sayılı Yasa karşılıksız çek keşide etmek eylemini, 5941 sayılı yasada çekin karşılığının bulunmaması sonucunu, daha net ifadeyle farklı farklı iki durumu ceza hükmüne konu almaktadır. Dolayısıyla bir fiil için getirilmiş iki farklı cezai hüküm söz konusu değildir. Farklı iki eylem için getirilmiş birbirinden apayrı iki farklı suç tipi söz konusudur.
Pratik bir ifadeyle, nasıl ki? 5941 Sayılı Yasa yürürlüğe girmeden önce suç olmayan bir konuda yeni bir suç ihdas edilseydi, yasanın yürürlüğe girmesinden önce işlenen eylem nedeniyle ceza verilemeyecektiyse, hakkında hasbel kader başka bir suçtan dolayı dava açılmış kişiler için de sonradan yürürlüğe giren yasayla getirilen yeni suç tipi açısından ceza verilemez.
Kaldı ki, 5941 Sayılı Yasanın 5. maddesinin ikinci fıkrasının ikinci cümlesi Anayasa’nın 38. maddesinde yer alan cezaların şahsiliği prensibine aykırı hüküm ifade etmektedir. Anayasaya aykırılık iddiasında bulunulmalıdır. Çünkü tüzel kişilerde yönetim organı üyesi olan kişilerin, suça konu eylemi işlememesi ve hatta suça konu eylemden haberi olmaması halinde bile cezai hükümle karşılaşması mümkün olmuştur.
5941 sayılı yasada düzenlenen yeni ve bambaşka bir eylemin suç kabul edilmesinden dolayı, daha önce mülga kanunda tanımlanan başka bir eylem nedeniyle hakkında kamu davası açılmış olsa dahi sanık hakkında yeni eylem nedeniyle ceza verilemez, 5941 Sayılı Yasanın 5. maddesinin ikinci fıkrasında yer alan ikinci cümle Anayasaya aykırıdır..

ÇEKTE VADE
Anayasamızın 38. Maddesi, Türk Ticaret Kanunu’nun 707. maddesine göre “Çek, görüldüğünde ödenir.” Buna aykırı herhangi bir kayıt yazılmamış hükmündedir. demektedir Çek Kanunun 5. maddesinin 1. fıkrasında “Üzerinde yazılı bulunan düzenleme tarihine göre kanunî ibraz süresi içinde ibrazında, çekle ilgili olarak karşılıksızdır işlemi yapılmasına sebebiyet veren kişi hakkında” denilmek suretiyle suçun oluşumunu çekin üzerinde yazan keşide tarihinden sonra ibraz edilmiş olması şartına bağlamıştır.
(8) Üzerinde yazılı bulunan düzenleme tarihinden önce ibraz edilen çekin karşılığının Türk Ticaret Kanununun 707 nci maddesi uyarınca kısmen veya tamamen ödenmemiş olması hâlinde, bu çekle ilgili olarak hukukî takip yapılamaz. İleri düzenleme tarihli çekle ilgili olarak hukukî takip yapılabilmesi için, çekin üzerindeki düzenleme tarihine göre kanunî ibraz süresi içinde bankaya ibraz edilmesi ve karşılıksızdır işlemine tabi tutulması şarttır.
-GEÇİCİ MADDE 1-(5) 31/12/2011 tarihine kadar, üzerinde yazılı düzenleme tarihinden önce çekin ödenmek için muhatap bankaya ibrazı geçersizdir.
Çeki hiç bir şekilde düzenleme tarihinden önce bankaya ibraz edemezsin,etsen bile karşılığı olsa dahi ödeme yapılmaz ve hukuki takip yapılamaz. Bu hüküm Türk Ticaret Kanunu’nun 707. maddesine göre “Çek, görüldüğünde ödenir" hükmüne açıkça aykırıdır.Türk Ticaret Kanunu 692. Maddesinde çeklerde bulunması gerekli zorunlu unsurlar sayılmıştır. Bu maddeye göre çeklerde vade yoktur. Diğer ticari senetler Poliçe ve Bono (Emre Muharrer Senet) dan farklı olarak Çek iktisadi fonksiyon olarak nakit ödeme aracıdır. Poliçe ve Bono (Emre Muharrer Senet) ise iktisadi fonksiyon olarak kredi aracıdırlar.
Bu düzenleme Çeki kredi sözleşmesi niteliğine almaktadır ve artık senet niteliği taşıyan Banka çeklerine dolaylı olarak Adli Para cezası verilerek ve bununda özgürlüklerden alıkoyan hapis cezası, Anayasanın 38 inci maddesi ile Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinin 4 nolu Protokolünün ilgili hükümlerine açıkca aykırıdır.
Bu husus Adalet komisyon raporunda da açıkça belirtilmiştir.
Adalet Komisyonu raporunda : Anayasanın 38 inci maddesi ile Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinin 4 nolu Protokolünün il­gili hükümleri değerlendirildiğinde, karşılıksız çek keşide etmek suçuna hürriyeti bağlayıcı ceza verilmesi doğru değildir.
- Tasarının değişik maddelerinde birçok suç tipi ihdas edilmiştir. Bürokratik halkalara yeni bürokratik halkalar eklenmiştir. Ancak bu yöntemle çekin güvenilir bir ödeme aracı olması sağlana­mayacaktır.
- Tasarıda, üzerinde yazılı bulunan düzenleme tarihine göre kanunî ibraz süresi içinde ibraz edilen çek ile ilgili olarak karşılıksızdır işlemi yapılmasına sebebiyet veren kişi hakkında, hamilin şikâyeti üzerine hürriyeti bağlayıcı bir yaptırım yerine, adli para cezası öngörülmesinin (adli para cezası ödenemediğinde hapis cezasına dönüşeceğinden) bir esprisi yoktur. Ayrıca, kişi ekonomik du­rumu uygun olması durumunda zaten çek bedelini ödeyecektir. Hamilin çek bedelini ödeyemeyen kişiye bir de adli para cezasının verilmesi mantık dışı bir durumdur.
- Avrupa Birliğine üye ülkelerde karşılıksız çeklerle ilgili olarak hürriyeti bağlayıcı bir yaptırım sistemi öngörülmemiştir. Karşılıksız çeklerle ilgili olarak hürriyeti bağlayıcı yaptırımlar veya adli para cezası yerine, idari para cezası verilmelidir.
ifadeleri tutanaklara geçmiş ve rapor halinde çek kanunuyla beraber yayınlanmıştır.

PARA CEZALARININ İNFAZI
KANUN ÖNÜNDE EŞİTLİK
--MADDE 10 - Herkes, dil, ırk, renk, cinsiyet, siyasî düşünce, felsefî inanç, din, mezhep ve benzeri sebeplerle ayırım gözetilmeksizin kanun önünde eşittir.
(Ek fıkra: 5170 - 7.5.2004 / m.1) Kadınlar ve erkekler eşit haklara sahiptir. Devlet, bu eşitliğin yaşama geçmesini sağlamakla yükümlüdür.
Hiçbir kişiye, aileye, zümreye veya sınıfa imtiyaz tanınamaz. Devlet organları ve idare makamları bütün işlemlerinde kanun önünde eşitlik ilkesine uygun olarak hareket etmek zorundadırlar.
--MADDE 5- (1) Üzerinde yazılı bulunan düzenleme tarihine göre kanunî ibraz süresi içinde ibrazında, çekle ilgili olarak karşılıksızdır işlemi yapılmasına sebebiyet veren kişi hakkında, hamilin şikâyeti üzerine, her bir çekle ilgili olarak, binbeşyüz güne kadar adlî para cezasına hükmolunur. Ancak, hükmedilecek adlî para cezası, çek bedelinin karşılıksız kalan miktarından az olamaz. Gün adli para cezası sistemi ile nispi para cezası sistemi birbirine karıştırılarak karma bir uygulama yapılmıştır.Bu iki sistemin ise bu şekilde bir arada uygulanması mümkün değildir. Buna göre Anayasaya açıkça aykırılık vardır.
Yeni yasada karşılıksız çek suçunun üst sınırı 1500 gündür. Alt sınırı yazılmadığı için 5 gündür. Ancak verilecek ceza karşılıksız kalan çek bedelinden aşağı olamaz dendiği için asıl alt sınır karşılıksız kalan çek miktarıdır. Yani karşılıksız çek suçlarında artık karşılıksız kalan çek bedeli alt sınırdır. Bu miktarın ise kaç gün olduğu belli değildir. Çünkü doğrudan verilmiş bir para cezasıdır.. Bu düzenleme infaz sırasında eşitsizliklere yol açacaktır.
5275 S.K.’un 106/3 fıkrası uyarınca “Cumhuriyet savcısının kararı ile ödenmeyen kısma karşılık gelen gün miktarınca hapsedilir” düzenlemesine göre 500 gün adli para cezasından çevrilen 10.000 TL’yi ödemeyen hükümlünün cezası 500 gün hapse, 100 gün adli para cezasından çevrilen 10.000 TL’yi ödemeyen hükümlünün cezası 100 gün hapse çevrilecek olup bu durumda açıkça bir adaletsizlik doğacaktır, ekonomik sıkıntıları nedeniyle borçlarını ödeyemeyen ve sosyal ekonomik durumu kötü olan sanığa tayin edilen günün az karşılığı adli para cezasının çok tutulması mı gerekecektir? ( 1. örnekte 100 gün ve 100 TL/den hesaplanıp 10000 TL adli para cezası gibi) Yargıç yasa koyucu yerine geçerek norm koyamaz Kimse koşullar varsa 20 TL den yerine 100 TL den belirleme yapacağı mecburiyetini yasal olarak açıklayamaz..
TCY 52 md metninde veya gerekçesinde “ para cezasının hapse çevrilmesi aşamasında aleyhe bulunan 3167 sayılı Kanun’dan daha aleyhe bir durumun ortaya çıkmaması gerekliliği “ şeklinde takdir kullanılacaktır yazmıyor, sadece “ kişinin ekonomik ve diğer şahsi halleri” göz önünde bulundurulabilir(ki zaten sanık ekonomik olarak çökmüş ve çek karşılıksız çıkmış) Yani 100 TL değil 20 TL ye gerekçe olabilir, bu aynı bedel çek üzerinden yargılanan iki kişinin farklı cezalara çarptırılması anlamına gelirki Anayasamızın 10. Maddesine aykırıdır.

SUÇ VE CEZALARA İLİŞKİN ESASLAR
--5941 s. Yasanın 5. madde 4. fıkrasının gerekçesinde; “Dördüncü fıkrada, hakkında gerek koruma tedbiri olarak gerek güvenlik tedbiri olarak çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı kararı verilecek kişiler, belirtilmiştir..
Bir kişi hakkında güvenlik tedbiri uygulanabilmesi için eylemin mutlaka suç teşkil etmesi gerekir.Suç işlemeyen bir kişi hakkında güvenlik tedbiri uygulanamaz.Sadece koruma tedbiri uygulanabilir.Yeni yasaya görede karşılıksız çek keşide etmek suç değildir.Karşılığını bankada bulundurmamak suçtur.
Çekin karşılığını bulundurmakla yükümlü kişiler ise kanunun 5/2.maddesinde açıkça ve tahdidi olarak sayılmıştır.kanunun 5/4.maddesinde yer alan "karşılıksız çek düzenleyen" ibaresi çek hesabı sahibi olupta (gerçek kişi veya tüzel kişiliğin kanunda sayılan yönetim organı üyeleri) aynı zamanda karşılıksız çeki keşide etmiş olan kişileri kapsar.Çek hesabı sahibi olmayan sadece vekaleten çek keşide edenleri kapsamaz.
Aksi takdirde TCK.nun 7/1.maddesi gereğince eylemi suç teşkil etmeyen bir kişi hakkında güvenlik tedbiri uygulanamaz?Çek Kanunun 5/3.maddeye göre herhangi bir hukuki yada cezai sorumluluğu bulunmayan kişi hakkında yasaklama kararı verilemez? suç işlemediği için hakkında herhangi bir dava açılmayan kişi hakkında Mahkeme resen yasaklama kararı veremez? Kanun maddesi açıkça anayasaya aykırıdır ve iptali gerekir. Çünkü kanun koyucu hiç bir zaman için eylemini suç olarak kabul etmediği kişi hakkında güvenlik tedbiri uygulayamaz..

--MADDE 38 . – Kimse, işlendiği zaman yürürlükte bulunan kanunun suç saymadığı bir fiilden dolayı cezalandırılamaz; kimseye suçu işlediği zaman kanunda o suç için konulmuş olan cezadan daha ağır bir ceza verilemez.
Suç ve ceza zamanaşımı ile ceza mahkûmiyetinin sonuçları konusunda da yukarıdaki fıkra uygulanır. Ceza ve ceza yerine geçen güvenlik tedbirleri ancak kanunla konulur.
5237 sayılı TCK MADDE 7. - [1] İşlendiği zaman yürürlükte bulunan kanuna göre suç sayılmayan bir fiilden dolayı kimseye ceza verilemez ve güvenlik tedbiri uygulanamaz. İşlendikten sonra yürürlüğe giren kanuna göre suç sayılmayan bir fiilden dolayı da kimse cezalandırılamaz ve hakkında güvenlik tedbiri uygulanamaz. Böyle bir ceza veya güvenlik tedbiri hükmolunmuşsa infazı ve kanunî neticeleri kendiliğinden kalkar.
[2] Suçun işlendiği zaman yürürlükte bulunan kanun ile sonradan yürürlüğe giren kanunların hükümleri farklı ise, failin lehine olan kanun uygulanır ve infaz olunur.

GÖREVLİ MAHKEME
--Yeni Çek Kanununda, 3167.Sayılı Yasa yürürlükten kaldırılmıştır. Geçici Madde 1/3 de eski çeklerle ilgili olarak 3167 Sayılı yasanın uygulanacağını ve görevli mahkemeninde Asliye Ceza Mahkemesinin görevli olduğunu söylüyor, Yasada çeklerin şekil şartı yönünden 3167'nin uygulanacağına dair ibare yoktur. 3167 sayılı kanun bir bütün olarak ele alınırsa mahkemenin görev kısmı da buna dahil oluyor. Yasada Açıkca Anayasaya Aykırılık vardır.

VEKALETEN ÇEK İMZALAMA
--5-(3) Çek hesabı sahibi gerçek kişi, kendisi adına çek düzenlemek üzere bir başkasını temsilci veya vekil olarak tayin edemez. Gerçek kişinin temsilcisi veya vekili olarak çek düzenlenmesi hâlinde, bu çekten dolayı hukukî ve cezaî sorumluluk çek hesabı sahibine aittir.
Bir tarafta vekalet ile çek keşidesini yasaklanmıştır, diğer yandan vekalet ile karşılıksız çek keşide edene ceza verilmemiştir..HUKUK DEVLETİ ilkesinin açık bir ihlalidir ve Anayasa kuralına aykırıdır. Bu durumda vekaleten çek imzalayana ceza verilemez...