Çek ibrazı ve karşılıksız işlemi

Yeni Çek Kanununa göre çeklerin bankaya ibrazı ve karşılıksız çek işlemleri aşağıdaki kurallara göre yapılacaktır.

3167 Sayılı kanuna göre;
3. Maddede, çekin muhataba ibrazı, banka tarafından çekin bedelinin ödenmesi, çekin karşılıksız olduğunu tesbiti ve karşılıksız kalan kısım için gecikme cezası düzenlenmiştir.
Maddenin 1. fıkrasında, çek bedelinin nasıl ödeneceği, 2. ve takip eden fıkralarda karşılıksız işleminin nasıl yapılacağı ve bankanın sorumlu olduğu miktar belirtilmiştir.
Karşılıksız çek işlemi 2. 3. 4. 5. ve 6. fıkralara göre yapılacaktır.
Karşılıksız  çek işlemi yapılabilmesi için;
a- Çekin, üzerinde yazan keşide tarihine göre kanuni ibraz süresi içerisinde ibraz edilmesi,
b- Hamilin, karşılıksız çek işlemi yapılmasını talep etmesi,
c- Çekin arkasına, ibraz tarihi, hesap durumu, bankanın yükümlülüğü çerçevesinde ödediği miktar, ibraz eden kişinin ya da tüzelkişi temsilcisinin adı soyadının yazılması,
d- Çekin arkasının hamille birlikte banka görevlisinin de imzalaması,Gerekir.

İbraz eden, çekin arkasını imzalamaktan kaçınırsa karşılıksız çek işlemi yapılmaz.
Çekin arkasında; Banka tarafından ödenen miktar çek bedelinden düşüldükten sonra karşılıksız kalan tutar açıkça belirtilir.
Banka tarafından ödenen miktar; hesap sahibinin banka hesabında bulunan parası + bu miktar yetmediğinde bankanın yükümlülüğü gereği (en çok 600 TL) ödemekle yükümlü olduğu miktardır.

5941 s. Çek Yasası’na göre; çeklerde, hamilin kısmi ödemeyi kabul edip etmemesine göre karşılıksız işlemi yapılmaktadır.
1 - Hamilin kısmi ödemeyi kabul etmesi halinde ibraz ve karşılıksız çek işlemi:
3. maddenin 4.ve 6. fıkralarına göre karşılıksız işlemi yapılacaktır.

Örnek;
A- ) Hesap bakiyesi sıfır, hesap sahibinin hesabında hiç para yok;
a- Çek bedeli 600 TL veya daha az,
Banka, 600 TL yi geçmemek üzere çek bedelini hamile ödeyecek ve karşılıksız işlemi yapılmayacaktır.
b- Çek bedeli 1.000 TL,
Banka, yükümlülüğü gereği 600 TL yi hamile ödeyecek, 400 TL için karşılıksız işlemi yapılacaktır.
c- Çek bedeli 1.500 TL,
Banka, yükümlülüğü gereği 600 TL yi hamile ödeyecek, 900 TL için karşılıksız işlemi yapılacaktır.
B - ) Banka hesabında 500 TL bulunmakta olsun,
a- Çek bedeli 600 TL.
Banka hesapta bulunan 500 TL yi + ödemekle yükümlü olduğu miktardan 100 TL yi ödeyecek ve karşılıksız işlemi yapılmayacaktır.
b- Çek bedeli 1.000 TL,
Banka, hesapta bulunan 500 TL + yükümlülüğü gereği 400 TL yi hamile ödeyecek karşılıksız işlemi yapılmayacaktır
c- Çek bedeli 1.500 TL,
Banka, hesapta bulunan 500 TL + yükümlülüğü gereği 600 TL yi hamile ödeyecek, karşılıksız kalan 400 TL için karşılıksız işlemi yapılacaktır.

2 - Hamil tarafından kısmi ödemenin kabul edilmemesi halinde (hesapta bulunan para+bankanın ödemekle yükümlü olduğu miktar) ibraz ve karşılıksız çek işlemi;
3. Maddenin 5. ev 2. fıkraları uyarınca; karşılıksız çek işlemi yapılacaktır.
Örnek;
Çek bedeli 10.000 TL olduğu halde banka hesabında 500 TL bulunmaktadır. Hamil kısmi ödemeyi kabul etmedi. Bankanın ödemekle yükümlü olduğu miktarın dışında sadece bankada bulunan miktar çek bedelinden düşülecek ve 9.500 TL olarak karşılıksız çek işlemi yapılacaktır. Burada bankanın ödemekle yükümlü olduğu miktar (600 TL) karşılıksız işleminde göz önüne alınmayacaktır.

1- Hamil tarafından kısmi ödemenin kabul edilmesi halinde;
Banka, karşılıksız işlemi yapıldıktan sonra çekin arka ve ön yüzünün onaylı fotokopisini ibraz eden hamile verir, çekin aslı banka tarafından muhafaza edilir. Çek aslının mahkeme veya icra dairesi tarafından istenmesi halinde bu mercilere gönderilir.
2- Hamil tarafından kısmi ödemenin kabul edilmemesi halinde (hesapta bulunan para+bankanın ödemekle yükümlü olduğu miktar);
İbraz tarihi ve ödememe nedeni çekin arkasına yazılır ve hamilin imzası alınmak suretiyle çekin aslı hamile geri verilir, onaylı fotokopisi bankada saklanır. Bu durumda karşılıksız çek işlemi 2. fıkraya göre yapılır.

Bu duruma göre infazları tamamlanmamış dosyalar yeniden ele alınıp, gerek hesapta gerekse bankaca kısmi ödeme yapılarak karşılıksız çek işlemi yapılıp yapılmadığı belirlenecektir..

Bu Karşılıksız çeklerle ilgili Yargıtay Savcısının yazısıdır, defalarca okumama rağmen bir şey anladığım söylenemez, ama dosyaların yeniden alınması güzel bir gelişme...

Etiket: çek, karşılıksızçek, banka, yargıtay, çekkanunu, çekyasası